الذخر فی علم الأصول (کتاب)«الذخر فی علم الاصول» اثر آیت‌الله سید احمد موسوی نجفی اردبیلی مشتمل بر یکدوره مباحث اصولی است که مولف با استفاده از آرای محققان اصولی و نقد و بررسی آنها نظریات خود را به رشته تحریر درآورده است. ۱ - ساختار کتابکتاب در دو جلد تدوین شده که جلد اول آن درباره مباحث الفاظ و جلد دوم شامل استصحاب و تعادل و تراجیح است. ۲ - گزارش محتوا۲.۱ - جلد اولدر مقدمه کتاب به تعریف علم اصول و موضوع آن پرداخته سپس مباحثی از قبیل وضع ، حقیقت شرعیه ، صحیح و اعم و مشتق را مطرح نموده آنگاه وارد مباحث اصلی کتاب میشود که اینک به بیان هرکدام از آنها می‌پردازیم [۱]
الذخر فی علم الاصول، سید احمد موسوی نجفی اردبیلی، ج۱، ص۳.
:اول- اوامر: ۱- شناخت مفهومیت ماده با هیئت آن حاصل میشود و ماده بدون هیئت عبارت از قابلیت صرفه است. ۲- هیئت امر درمعنای طلب، حقیقت است. ۳- وجوب و استحباب به حسب وضع خارج از مفاد امر هستند. ۴- به نظر آخوند در نفی اعتبار قصد قربت در شک در واجب تعبدی و توصلی نمی‌توان به اصالة الاصلاق تمسک کرد. ۵- واجب مطلق واجبی است که وجوب آن مقید و مشروط به شی ء مورد نظری نشده است. ۶- بحث پیرامون مقدمه واجب یک مساله اصولی است زیرا ملاک اصولی بودن در آن وجود دارد. ۷- مساله ضد : این بحث از مباحث مهم و مفید اصولی است. بحث در آن پیرامون این است که اگر مولی به چیزی امر نمود آیا نفس این امر و دستور، اقتضاء و دلالت بر نهی از ضد این مامور به دارد یا نه؟ ۸- ترتب: اجتماع دو حکم فعلی در یک یا دو موضوع در زمان واحد به گونه‌های که امتثال هر دو مقدور نباشد در حالیکه یکی از آن دو مطلق و دیگری مشروط باشد. [۲]
الذخر فی علم الاصول، سید احمد موسوی نجفی اردبیلی، ج۱، ص۱۰۵.
دوم- نواهی: مفاد نهی در لغت منع از شی و در اصطلاح، طلب ترک شی ء است و متعلق آن طبیعت است. به نظر مشهور اجتماع امر و نهی در شی واحد عقلا و عرفا ممتنع است. نهی مولوی تحریمی در عبادات مقتضی فساد بوده و در معاملات مقتضی فساد نیست. سوم- مفاهیم: در این بخش بعد از تعریف مفهوم، مفهوم شرط و تداخل اسباب و مسببات و مفهوم وصف ، غایت و حصر مورد بررسی قرار می‌گیرد. چهارم- عام و خاص: مباحثی از قبیل تعریف و اقسام عام، مخصص لبی، مخصص مجمل، تمسک به عام قبل از فحص از مخصص، خطابات شفاهیه در قرآن کریم ، تعقب عام به ضمیر، تخصیص عام به مفهوم از مهمترین مباحث این فصل محسوب میشوند. پنجم- مطلق و مقید: مولف بعد از تعریف مطلق و مقید پیرامون مجازیت مطلق بعد از تقیید، اقسام لابشرط، حمل مطلق بر مقید، حمل مطلق بر مقید در احکام وضعیه ، تعریف مجمل و مبین به بحث و بررسی می‌پردازد. ۲.۲ - جلد دومنویسنده تعریف شیخ انصاری بر استصحاب را رد کرده و بهترین تعریف استصحاب را چنین بیان می- کند: «بانه عبارة عن عدم انتقاض الیقین السابق من حیث الاثر و الجری بالشک فی البقاء» وی تصریح می‌کند که در باب استصحاب بلکه در سایر اصول از برائت و حلیت و طهارت ، اگر در شبهات حکمیه جاری شود مساله اصولی، ولی اگر در شبهات موضوعیه باشد مساله فقهی خواهد بود. نویسنده بعد از بحث پیرامون استصحاب و فروعات آن درباره تعادل و تراجیح به تحقیق می‌پردازد و بعد از بیان فرق بین تعارض و تزاحم به کلام متکافئین اشاره کرده و در پایان مرجحات منصوصه را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد. [۳]
الذخر فی علم الاصول، سید احمد موسوی نجفی اردبیلی، ج۲، ص۲.
۳ - وضعیت کتابفهرست مطالب هر یک از مجلدات در انتهای همان جلد آمده است. ۴ - پانویس
۵ - منبعنرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. رده‌های این صفحه : کتاب شناسی | کتب اصولی شیعه
|